రాష్ట్రంలో బీసీలకు 42 శాతం రిజర్వేషన్లు కల్పిస్తూ ప్రభుత్వం ఇటీవల జారీ చేసిన ఉత్తర్వులను తెలంగాణ హైకోర్టు తాత్కాలికంగా నిలిపివేసింది. ఈ నేపథ్యంలో ఇప్పటికే గడువు ముగిసిన స్థానిక సంస్థల ఎన్నికలను పాత రిజర్వేషన్ విధానం ప్రకారం నిర్వహించవచ్చని హైకోర్టు స్పష్టత ఇచ్చింది. ఈ నిర్ణయంతో ఎన్నికల సంఘం పాత విధానం ప్రకారం ఎన్నికలకు వెళ్లే అవకాశం లభించింది. హైకోర్టు ఈ తీర్పులో మొత్తం రిజర్వేషన్లు 50 శాతానికి మించరాదని స్పష్టం చేసింది.

బీసీలకు 42 శాతం రిజర్వేషన్‌లు ఇవ్వడం వల్ల మొత్తం రిజర్వేషన్లు 67 శాతానికి పెరుగుతాయని కోర్టు పేర్కొంది. ఇది సుప్రీంకోర్టు నిర్ణయించిన గరిష్ట పరిమితిని దాటుతుందని అభిప్రాయపడింది. అందువల్ల ప్రభుత్వం జారీ చేసిన జీవో నంబర్ 9ను, అలాగే ఎన్నికల ప్రక్రియకు సంబంధించిన జీవోలు 41, 42లను తాత్కాలికంగా నిలిపివేస్తున్నట్లు హైకోర్టు తెలిపింది.

ఈ సందర్భంగా హైకోర్టు 2022లో సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చిన రాహుల్ రమేశ్ వాగ్ కేసు తీర్పును ప్రస్తావించింది. ఆ తీర్పులో సుప్రీంకోర్టు పేర్కొన్నట్లు, రాష్ట్రాలు లేదా కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలు ట్రిపుల్ టెస్ట్ ప్రక్రియను పూర్తి చేయకపోతే, అంటే వెనుకబడిన వర్గాలపై సమగ్ర సర్వే చేయకపోతే, కమిషన్ నివేదిక ఇవ్వకపోతే, గణాంక ఆధారాలు లేకపోతే, ఆ రిజర్వ్ సీట్లను ఓపెన్ కేటగిరీగా నోటిఫై చేసి ఎన్నికలు నిర్వహించవచ్చని తెలిపింది. ఈ నేపథ్యంలో బీసీలకు 42 శాతం రిజర్వేషన్లు నిలిపివేసినందున, ఆ సీట్లను ఓపెన్ కేటగిరీ కింద ప్రకటించి ఎన్నికలు కొనసాగించవచ్చని హైకోర్టు స్పష్టంచేసింది.

ప్రభుత్వం జారీ చేసిన జీవోలను వ్యతిరేకిస్తూ పలు పిటిషన్లు హైకోర్టులో దాఖలయ్యాయి. వీటిపై విచారణ జరిపిన ప్రధాన న్యాయమూర్తి అపరేశ్ కుమార్ సింగ్, జస్టిస్ జి.ఎం. మొహియుద్దీన్‌లతో కూడిన ధర్మాసనం ఈ ఉత్తర్వులను ఇచ్చింది. ధర్మాసనం తెలిపినదేమిటంటే, ఈ పిటిషన్లలో తుది తీర్పు వెలువడే వరకు ఈ జీవోలు అమల్లో ఉండవు. అయితే ఎన్నికల ప్రక్రియను నిలిపివేయాల్సిన అవసరం లేదని స్పష్టం చేసింది. అంటే ప్రభుత్వం జారీ చేసిన కొత్త రిజర్వేషన్ జీవోలు తాత్కాలికంగా నిలిచిపోయినప్పటికీ, ఎన్నికల ప్రక్రియ మాత్రం కొనసాగవచ్చని అర్థం.

హైకోర్టు తన తీర్పులో “రిజర్వేషన్లు మొత్తం 50 శాతం మించరాదు” అని స్పష్టంగా పేర్కొంది. అలాగే ట్రిపుల్ టెస్ట్ అనే విధానాన్ని తప్పనిసరిగా అమలు చేయాలని గుర్తుచేసింది. ఈ టెస్ట్ ప్రకారం రాష్ట్రంలో వెనుకబడిన వర్గాలపై సమగ్ర సర్వే నిర్వహించాలి, కమిషన్ నివేదిక ఆధారంగా రిజర్వేషన్ నిర్ణయం తీసుకోవాలి, చివరిగా మొత్తం రిజర్వేషన్ 50 శాతం దాటకుండా ఉండాలి. ప్రభుత్వం ఈ ప్రక్రియలో కొన్ని చర్యలు తీసుకున్నప్పటికీ, అవి సుప్రీంకోర్టు నిర్దేశించిన ప్రమాణాలకు సరిపోలవని కోర్టు భావించింది.

ప్రభుత్వం తరఫున వాదన వినిపించిన న్యాయవాదులు ఇంద్రసహానీ, జన్‌హిత్ అభియాన్ వంటి సుప్రీంకోర్టు తీర్పులను ప్రస్తావించారు. కొన్ని ప్రత్యేక పరిస్థితుల్లో 50 శాతం రిజర్వేషన్ పరిమితిని మించవచ్చని, ఆర్థికంగా వెనుకబడిన వర్గాలకు కూడా 10 శాతం రిజర్వేషన్లు ఇచ్చినట్లు గుర్తుచేశారు. కానీ హైకోర్టు స్పందిస్తూ — ఆ తీర్పులు ప్రత్యేక పరిస్థితులకు మాత్రమే వర్తిస్తాయి, తెలంగాణలో అటువంటి పరిస్థితులు ఉన్నట్లు నిరూపించలేకపోయారని వ్యాఖ్యానించింది.

రాజ్యాంగంలోని అధికరణ 243-ఓ ప్రకారం ఎన్నికల ప్రక్రియలో కోర్టు జోక్యం చేసుకోదని హైకోర్టు మరోసారి స్పష్టంచేసింది. అంటే ఎన్నికల షెడ్యూల్ జారీ చేయడంలో ఎలాంటి అడ్డంకి లేదని తేల్చి చెప్పింది. పాత రిజర్వేషన్ విధానం ప్రకారం ఎన్నికలను కొనసాగించవచ్చని హైకోర్టు స్పష్టం చేసింది.

ఈ తీర్పుతో రాష్ట్ర ఎన్నికల ప్రక్రియకు తాత్కాలికంగా మార్గం సుగమమైంది. కానీ బీసీలకు 42 శాతం రిజర్వేషన్‌లు కల్పిస్తూ ప్రభుత్వం తీసుకున్న నిర్ణయం తాత్కాలికంగా నిలిచిపోయింది. ఈ కేసులో తుది విచారణ తర్వాత మాత్రమే ప్రభుత్వం తీసుకున్న నిర్ణయం చెల్లుబాటవుతుందా లేదా అన్నది తేలనుంది. ప్రస్తుతం మాత్రం ఎన్నికలు పాత రిజర్వేషన్ విధానం ప్రకారమే కొనసాగుతాయి.

హైకోర్టు తీర్పు బీసీ రిజర్వేషన్‌ల చుట్టూ నెలకొన్న రాజకీయ, సామాజిక చర్చలకు కొత్త మలుపు తిప్పింది. రాబోయే రోజుల్లో ప్రభుత్వం ఈ అంశంపై కొత్త సర్వేలు, కమిషన్ నివేదికలు సమర్పించే అవకాశం ఉన్నట్లు రాజకీయ విశ్లేషకులు అంచనా వేస్తున్నారు. మొత్తంగా, ఈ తీర్పు స్థానిక సంస్థల ఎన్నికలకు తాత్కాలిక ఉపశమనం ఇచ్చినట్లే కనిపిస్తోంది.