భారతదేశం ప్రస్తుతం బహుళజాతి కంపెనీలకు ప్రపంచస్థాయి సామర్థ్య కేంద్రాలుగా (GCC - Global Capability Centers) మారుతోంది. విశ్వవ్యాప్తంగా దాదాపు 3,200 జీసీసీలు ఉండగా, వాటిలో సగానికి పైగా అంటే సుమారు 1,700 కేంద్రాలు మనదేశంలోనే ఉన్నాయి. ఇది భారత్ ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థలో పెరుగుతున్న ప్రాముఖ్యతకు నిదర్శనంగా చెప్పొచ్చు.

ఇవి ఎక్కువగా దక్షిణ భారత నగరాల్లో ఏర్పడుతున్నాయి. బెంగళూరు ఈ రంగంలో ముందుండగా, తర్వాతి స్థానాల్లో హైదరాబాద్ మరియు చెన్నై ఉన్నాయి. ముఖ్యంగా హైదరాబాద్ వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతూ జీసీసీలకు ప్రముఖ కేంద్రంగా మారుతోంది.

ఎందుకు భారత్?

జీసీసీల ఏర్పాటుకు అనుకూలమైన నిర్మాణ సదుపాయాలు, తక్కువ నిర్వహణ వ్యయాలు, మరియు నైపుణ్యం కలిగిన మానవ వనరుల లభ్యత వంటి అంశాలు భారత్‌ను ప్రాధాన్యతగా నిలబెడుతున్నాయి. ఐటీ రంగానికి బెంగళూరు-హైదరాబాద్, ఫార్మా & బయోటెక్‌కు హైదరాబాద్, ఆటోమొబైల్-ఇంజినీరింగ్ రంగాలకు చెన్నై కీలక కేంద్రాలుగా మారాయి. వీటి సమీపంలో సంబంధిత పరిశ్రమలు ఉండటం వల్ల కంపెనీలు సహజంగానే ఈ నగరాల వైపే మొగ్గు చూపుతున్నాయి.

గణాంకాలు చెబుతున్నవేంటంటే:

• బెంగళూరు: 487 జీసీసీలు

• హైదరాబాద్: 273 జీసీసీలు

• చెన్నై: 178 జీసీసీలు (దేశంలో 11% వాటా)

దేశంలో 94% జీసీసీలు బెంగళూరు, హైదరాబాద్, చెన్నై, ఢిల్లీ (NCR), ముంబయి, పుణేలో ఉన్నాయి. మిగిలిన కొన్ని కేంద్రాలు కోల్‌కతా, విశాఖపట్నం, మైసూరు, కోయంబత్తూరు, తిరువనంతపురం, వరంగల్ వంటి రెండవ శ్రేణి నగరాల్లో ఏర్పాటవుతున్నాయి.

ఏ రంగాల్లో ఎక్కువగా?

జీసీసీలలో:

• ఐటీ-ఐటీఈఎస్‌ కేంద్రాలు: 49%

• బ్యాంకింగ్ & ఫైనాన్షియల్ సర్వీసెస్ (BFSI): 17%

• ఆరోగ్య, జీవశాస్త్ర, ఇంజినీరింగ్, టెలికాం, మీడియా రంగాలు: 19%

భవిష్యత్తు అంచనాలు:

• 2028 నాటికి దేశవ్యాప్తంగా 2,100 జీసీసీలు ఏర్పడతాయని అంచనా.

• సగటున ప్రతి ఏడాది 150 కొత్త కేంద్రాలు ప్రారంభమయ్యే అవకాశం ఉంది.

• వృద్ధిరేటు సుమారుగా ఏటా 8% ఉండే అవకాశముందని పరిశోధన సంస్థలు చెబుతున్నాయి.

ప్రధాన కారణాలు:

ICEA మరియు వాణిజ్య సంస్థల అభిప్రాయాల ప్రకారం, జీసీసీల విజయానికి మూడు కీలక అంశాలు సహకరిస్తున్నాయి:

1. తక్కువ వ్యయంతో అధిక నాణ్యత కలిగిన మానవ వనరులు

2. అనుకూలమైన ప్రభుత్వ విధానాలు

3. టెక్నాలజీ రంగంలో వేగవంతమైన మౌలిక వసతుల అభివృద్ధి

ఈ పరిణామాల నేపథ్యంలో భారతదేశం, ముఖ్యంగా దక్షిణాది నగరాలు, అంతర్జాతీయ సంస్థలకు వ్యూహాత్మక కేంద్రాలుగా మారుతున్నాయి. హైదరాబాద్ వంటి నగరాలు త్వరలోనే బహుళ జాతి కంపెనీల గ్లోబల్ ఆపరేషన్లకు ముఖ్యమైన కేంద్రాలుగా మారే అవకాశాలు స్పష్టంగా కనిపిస్తున్నాయి.