షాంఘై సహకార సంస్థ (ఎస్‌సీవో) ఉద్దేశం సభ్యదేశాల భద్రతను కాపాడడమే కాదు, ఉగ్రవాదాన్ని ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ అంగీకరించబోమన్న వాస్తవాన్ని గుర్తుచేయడం కూడా. ఎస్‌సీవో వ్యవస్థాపక నిబంధనల ప్రకారం ఉగ్రవాదం, వేర్పాటువాదం, తీవ్రవాదం వంటి ప్రమాదకర భావాలను ఎదుర్కొనడంలో సభ్యదేశాలన్నీ కలసి పని చేయాలి. ఇప్పటికే 2002 నుంచే ఈ సంస్థ ఉగ్రవాదాన్ని ఎదుర్కొనే ప్రత్యేక విభాగాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. అయినా ఇటీవల పహల్గాం ప్రాంతంలో జరిగిన ఉగ్రదాడిని ఎస్‌సీవో సదస్సులో ప్రస్తావించకపోవడం భారతదేశానికి తీవ్ర అసంతృప్తిని కలిగించింది.

ఈ దాడికి సంబంధించిన అంశాన్ని ఎస్‌సీవో మౌనంగా వదిలేయడం, ఆ సంస్థ విధానాలకు పూర్తిగా విరుద్ధమని కేంద్ర విదేశాంగ మంత్రి ఎస్. జైశంకర్, రక్షణ మంత్రి రాజ్‌నాథ్ సింగ్‌లు స్పష్టంగా వ్యాఖ్యానించారు. ఉగ్రవాదంతో పోరాటంలో కీలక పాత్ర పోషించే అణ్వస్త్రాలు కలిగిన దేశాలైన భారత్, చైనా, రష్యా, పాకిస్థాన్ వంటి దేశాలకు మరింత బాధ్యతాయుతంగా వ్యవహరించే అవసరం ఉంది. ముఖ్యంగా ఉగ్రవాదుల చేతికి ప్రజల ప్రాణాలను హరించే ఆయుధాలు చేరకుండా ఉండేందుకు అందరూ సన్నద్ధంగా ఉండాలి.

అయితే పాకిస్థాన్ ఆధ్వర్యంలో పహల్గాం దాడి జరిగినట్టు అనుమానాలు ఉన్నప్పటికీ, ఆ అంశాన్ని ఎస్‌సీవో సమావేశంలో గమనించకపోవడం పాక్‌కు ఓటు వేయడమే లాంటిదిగా భావిస్తున్నారు నిపుణులు. చైనా నిస్సందేహంగా నిజాయితీతో ఉండే దేశమైతే, ఆ దాడిని ఖండించేలా ఎస్‌సీవో సంయుక్త ప్రకటనలో పేర్కొనేదని భారత్ అభిప్రాయపడింది. కానీ అలా జరగలేదు. అంతేకాకుండా పాక్‌తో కుమ్మక్కై బలూచిస్తాన్ విషయంలో ప్రస్తావన తీసుకురావడం భారత అభ్యంతరాలకు కారణమైంది.

ఇది చూస్తుంటే ఎస్‌సీవో వేదికపై చైనా–పాకిస్థాన్ ముద్దుముద్దుగా వ్యవహరించడమే కాదు, భారత వ్యతిరేక ధోరణితోనే వ్యవహరిస్తున్నట్టు స్పష్టమవుతోంది. ఈ రెండు దేశాలు కలిసి తమ ప్రయోజనాల కోసం ఈ అంతర్జాతీయ వేదికను వాడుకునే ప్రయత్నం చేస్తున్నాయని భారతం కచ్చితంగా అర్థం చేసుకుంది. అదే సమయంలో, భారత్ ఎస్‌సీవో సభ్యత్వాన్ని వదులుకోకూడదని స్పష్టంగా తెలుస్తోంది. ఎందుకంటే సభ్యత్వం లేకుంటే భారత్‌పై వ్యతిరేకంగా తీర్మానాలు ఆమోదించేందుకు మిగతా దేశాలు అవకాశం కల్పించుకునే ప్రమాదం ఉంటుంది.

ఎస్‌సీవోలో భారత్ కూడా ఆర్థికంగా బలమైన దేశంగా ఉన్నందున, ఇతర సభ్యదేశాలు భారత్‌తో వాణిజ్య సంబంధాలు కొనసాగించాలన్న ఆసక్తిని చూపిస్తాయి. మధ్యాసియా దేశాలతో సంబంధాలను బలపర్చేందుకు భారత్ పెద్ద ఎత్తున ప్రణాళికలు వేసుకుంటోంది. ఈ దిశగా చాబహార్ పోర్ట్‌ నుంచి అఫ్గానిస్థాన్ మీదుగా మధ్యాసియా వరకు రవాణా మార్గాలను అభివృద్ధి చేసి, అక్కడి ఖనిజ వనరులను దిగుమతి చేసుకోవాలన్న లక్ష్యాన్ని భారత్ ముందుంచుకుంది.

ఇప్పటివరకు ఎస్‌సీవో సమావేశాల్లో పాకిస్థాన్, చైనా కలిసికట్టుగా భారత్‌కు వ్యతిరేకంగా వ్యూహాలు రచిస్తున్నా, వాటికి తగిన మూల్యం చెల్లించాల్సిన పరిస్థితి కూడా వచ్చి చేరుతుందని అంచనా. తక్కువ కాలంలోనే ఎస్‌సీవో విదేశాంగ మంత్రుల మరో సమావేశం జరగనుంది. దాంట్లో భారత్ మళ్లీ పాకిస్థాన్, చైనా తీరును ప్రస్తావించే అవకాశముంది. చైనా ఎస్‌సీవోను తన స్వంత ప్రయోజనాలకు వాడుకునే ప్రయత్నం చేస్తుంటే, భారత్, రష్యాలు మాత్రం సంస్థ నిర్ణయాలు ఏకాభిప్రాయంతోనే తీసుకోవాలని పట్టుబడతాయి.

ఇదే సమయంలో క్వాడ్‌ (QUAD) వంటి వేదికలపై భారత్‌కు మద్దతుగా నిర్ణయాలు వెలువడుతున్నాయి. జూలై 1న క్వాడ్‌ దేశాలైన భారత్, అమెరికా, జపాన్, ఆస్ట్రేలియా విదేశాంగ మంత్రులు పహల్గాం ఉగ్రదాడిని ఖండిస్తూ గట్టిగా స్పందించారు. ఈ దాడికి బాధ్యులైనవారిని కఠినంగా శిక్షించాలంటూ సూచించారు. దీంతో ఉగ్రవాదంపై భారత ధోరణి అంతర్జాతీయంగా స్పష్టంగా వెలుగులోకి వస్తోంది.

సారాంశంగా చెప్పాలంటే, ఉగ్రవాదానికి భారత్ ఎప్పటికీ రాజీ పడదు. అంతర్జాతీయ వేదికలపై గట్టిగా తన ధ్వని వినిపించుకుంటుంది. ఎస్‌సీవో వేదికను కొంతమంది తమ రాజకీయ ప్రయోజనాలకు వాడుకునే ప్రయత్నం చేసినా, భారత్ దానికి అడ్డుగడుగా నిలిచి, ఇతర దేశాలతో కలిసి శాంతి కోసం పోరాడేందుకు సిద్ధంగా ఉంది.